Kies je taal:

Het gezin Van Paemel


1903, theater

In dit fragment (de vijfde scène uit het eerste bedrijf) komt het tot een confrontatie tussen boer Van Paemel en zijn oudste zoon Eduard.

Wat kan (of moet) het arme 'werkvolk' doen om zijn situatie te verbeteren? Staken? Of nóg harder werken?

Overgenomen uit: Cyriel Buysse, Verzameld werk. Ed. A. van Elslander en A.M. Musschoot (deel 6), Brussel, A. Manteau (1979), p. 778 en p. 780.

Bedrijf I, scène 5

 

EDUARD (driftig) Hawèl, Voader, en ik zegge dat ’t ’n schande es van op d’oarme wirkmeinschen te schieten! En ’k zegge da Kamiel ne lafoard en ne muerdenoar es os hij op ’t wirkvolk durft schieten!

MOEDER VAN PAEMEL (tot Eduard; smekend) O, Edewoard, os ’t ou belieft…

VADER VAN PAEMEL Van ’t wirkvolk! Wie spreekt er van ’t wirkvolk! ’k Spreke van de sloebers en de leeggangers die nie ’n wille wirken!... Van de dieë  spreek ik, (met een uitdagende blik op Celestine) nondedzu!

EDUARD Voader, … die meinschen zijn in wirkstoakijnge gegoan omda ze nie genoeg ’n wonnen om d’r van te leven, terwijl de rijke fabrikanten en de gruete propretoarussen nie ’n weten wa gedoan mee ’t geld dat  d’oarme wirkmeinschen veur ulder verdienen. Die meinschen ’n vroagen nie beter as van te meuge wirken, moar z’n willen nie uitgehongerd worden om veur ulder miesters schandelijke fortunen bijeen te zoamelen. Ik weet er van te spreken. Ik wete wat da oarmoelijen es. Z’hên mij van mijn wirk beruefd omda ’k veur mijne sloavenoarbeid drij centimen per uere verhueginge van luen durfde vroagen. Z’hên mij in d’oarmoe gesmeten, z’hên mij gedwongen om hier in ulder huis om ’n stik brued te komen bedelen… terwijl da Zenobie en heur kinders in heur eigen huis moesten goan bedelen… hawèl, Voader, ’k zoe ne kier wille weten wat dat-e gij zoedt doen os den baron ou azue in d’oarmoe dompelde, os hij ouwe pacht dee opsloan tot da g’hem nie mier betoalen ’n keunt, os hij ou uithongerde, os hij ou dued dee wirken veur ’n luen, woar da ge nie mier van bestoan keunt?

VADER VAN PAEMEL Wa da ’k zoe doen? Wirken zoe ’k doen, es ’t hier niet, dan elders. Moar wirken, nondedzu! Tot da ’k ’r bij valle, en nie leeg luepen, lijk of ge gij wél gedoan hèt.

[…]

EDUARD (tot Kamiel) Kamiel… ’n schiet op de wirkmeinschen niet, want ge zoedt op ouw eigen broere keunen schieten!

VADER VAN PAEMEL Kamiel zal zijn plicht doen. Hij zal doen wa da zijn euverheden hem commenderen. […]

CORDULE (woedend tot Vader Van Paemel) Zue hij moe zijn eigen broere vermuerden!?